بیشتر بوستر پمپ‌هایی که این روزها استفاده می‌شود، از نوع متغیر هستند؛ اما بعضی از سازمان یا کاربردها نیاز به نوع ثابت دارند. برای نمونه آتش نشانی که باید فشار آب به سرعت افزایش پیدا کند و در همان اندازه نگه داشته شود. مسئله‌ای که شما را در هنگام خرید کمی سردرگم خواهد کرد، این است که چه تفاوتی بین بوستر پمپ دور ثابت و بوستر پمپ دور متغیر وجود دارد؟ البته خود فروشنده کاملاً به انواع بوسترها آشنا است و می‌تواند بهترین راهنمایی به شما برای انتخاب مناسب کند؛ اما باز این سؤال در انتهای ذهن شما خواهد بود که بوستر پمپ دور ثابت چیست؟ در مقاله زیر بخوانید:
تعریف بوستر پمپ دور ثابت
نمی‌توانیم تعریف خیلی خاصی از بوستر پمپ دور ثابت کنیم، در واقع کاربرد آن است که باعث به وجود آمدن تفاوت می‌شود. ساختار اصلی و چگونگی کار کردن همه بوسترها پمپ‌ها یکسان است. چندین الکتروموتور که در کنار هم و به صورت موازی قرار گرفته‌اند و با افزایش فشار یا کاهش آن، پمپ‌های درون بوستر هم روشن یا خاموش می‌شوند.
بوستر پمپ دور ثابت برخلاف دور متغیر دارای سرعت چرخش ثابتی است و از این رو می‌تواند فشار سیستم را تا یک مقدار ثابت و بالاترین حد نگه دارد. در واقع در این نوع بوستر پمپ، در زمانی که مصرف آب وجود ندارد، فشاری به سیستم مانند بقیه وارد نمی‌شود؛ اما به محض شروع شدن مصرف آب و افزایش آن، مسلماً فشار از حداقل مقدار ممکن کاهش پیدا می‌کند. برای جبران این کاهش نیاز است که بوستر پمپ شروع به فعالیت کرده و الکتروپمپ‌های آن تک تک روشن می‌شوند. این روشن شدن تا زمانی که اندازه از حداقل مقدار نیاز بیشتر شود، ادامه خواهد داشت. سپس در آن عدد ثابت نگه داشته می‌شود. در واقع تغییر نمی‌کند، مگر اینکه مصرف کامل قطع شود.
این نوع بوستر پمپ دور ثابت برای مکان‌هایی که نیاز به مصرف بالای آب و نگه داشتن ثابت آن دارند، مورد نیاز است؛ مانند سیستم آتش نشانی که آب باید خیلی سریع به فشار بالا برسد و در آن فشار ثابت نگه داشته شود.
تفاوت بوستر پمپ قدیمی با جدید
بوستر پمپ دور ثابت ابزار جدیدی نیست. از قدیم در سیستم‌های آبرسانی و غیره هم مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ اما بین جدید و قدیم تفاوت‌هایی در ساختار به وجود آمده است. در بوستر پمپ‌های دور ثابت قدیمی از پرشر سوئیچ استفاده می‌شد. روی هر الکتروپمپ موجود در بوستر از یک پرشر سوئیچ نصب شده است. پرشر سوئیچ دستگاه کنترل حداقل و حداکثر فشار سیستم است. در واقع اجازه نمی‌دهد که فشار دستگاه بوستر از عددی کمتر یا بیشتر شود. همین مسئله کمک می‌کند تا الکتروپمپ‌ها روشن یا خاموش شوند؛ یعنی زمانی که فشار یک الکتروپمپ به حداکثر مقدار خود رسید و باز هم به فشار بالایی نیاز بود، از این رو دستگاه بعدی فعال شده و آن روشن می‌شود. مزیتی این نوع بوستر پمپ کنترل دبی و فشار دستگاه بود. هرچند که الآن مدل‌ها جدیدتر با مصرف بهینه‌تری وارد بازار شده‌اند.
در بوستر پمپ دور ثابت جدید به جای قرار دادن پرشر سوئیچ برای الکتروموتور، از دو عدد استفاده می‌شود. هر کدام از پرشرها وظیفه کنترل حداکثر و حداقل فشار لازم را دارند. در واقع زمانی که فشار برای رسیدن عدد ثابت بیشتری مورد نیاز بود، دستگاه روشن می‌شود همچنین اگر فشار کاهش پیدا کرد، الکتروموتورها به صورت خودکار خاموش می‌شوند. حالا نکته جالب‌تر در خصوص بوستر پمپ دور ثابت‌های جدید و پیشرفته اینکه در آن‌ها به جای استفاده از پرشر سوئیچ از پرشر ترانسمیتر استفاده می‌شود. البته در حال حاضر بیشتر بوسترهای پمپ دارای همان دو پرشر سوئیچ کنترل کننده حداقل و حداکثر هستند. این دستگاه به همراه دیگر قطعات موجود در بوسترها مانند تابلو برق، مصرف آب را کنترل می‌کند. در واقع زمانی که به فشار بالایی نیاز بود، دستگاه روشن می‌شود و در هنگام کاهش مصرف، الکتروموتورها هم خاموش می‌شوند.
در حالت عملکرد بوستر پمپ دور ثابت به این صورت است که سیگنال فشار حداکثر یا حداقل به پرشر سوئیچ مربوطه ارسال می‌شود. سپس این سیگنال به تابلو برق فرستاده شده و از این رو الکتروموتورها بر اساس دستور رسیده خود روشن یا خاموش می‌شوند. در واقع با این روش فشار همیشه در حالت ثابتی نگه داشته می‌شود؛ یعنی وقتی به حداکثر یا حداقل مقدار نیاز خود رسید، در همان حالت ثابت نگه داشته می‌شود. البته با توجه به ساختار این نوع بوستر پمپ خیلی کم پیش آید که تغییر کند. اگر واقعاً به فشار بیش از اندازه مورد نیاز بود، دستگاه روشن خواهد شد.
اجزای بوستر پمپ دور ثابت
- اولین قطعه مورد نیاز برای هر بوستر پمپی الکتروموتور است. در واقع دستگاهی که نیروی محرکه لازم را برای انتقال آب به نقاط مختلف آماده می‌کند. بوستر پمپ‌ها دارای چندین الکتروموتور بوده که همه آن‌ها باید به صورت موازی روی شاسی اصلی قرار بگیرند. یکی از دلایل این موازی بودن، عملکرد بالا در افزایش قدرت آن است.
- بخش مکش که قطعه جداناپذیر است وظیفه آن مکش آب از مخزن اصلی و انتقال آن به الکتروپمپ‌ها برای خروج آب است. در ساختار مکش از کلکتور لوله‌ای استفاده می‌شود که در آن قطعات مورد نیاز و مهم از جمله شیر قطع و وصل، صافی، لرزه‌گیر، فلنج و مهره ماسوره استفاده شده است. از نظر اتصال باید گفت که بخش مکش از هر دو طرف به الکتروپمپ و مخزن ذخیره آب متصل می‌شود.
- کارکرد بخش دهش مشابه با بخش مکش است. در واقع در همه بوسترهای پمپ با هر کاربردی بخش مکش و دهش وجود دارد و هیچ تفاوتی را نمی‌توان بین آن‌ها مشاهده کرد. فقط نوع اتصال بخش مکش است که باعث تفاوت عملیاتی در آن می‌شود. در بخش مکش دستگاه وظیفه انتقال آب از الکتروپمپ به بخش خارج از آن را بر عهده دارد. بخش دهش شامل شیر یک طرفه، لرزه‌گیر، فلنج و مهره ماسوره است.
- عامل انتقال آب بین بخش‌های مختلف به ویژه مکش و دهش بر عهده کلکتور است. این دستگاه کمک می‌کند تا آب از بخش مکش و مخزن به الکتروپمپ خارج شده و به سمت دیگر یعنی بخش خروج در الکتروپمپ به بخش دهش انتقال پیدا کند. در واقع باید گفت که این کلکتور است که باعث انتقال آب درون خود بوستر می‌شود. به هر حال کلکتور ابزاری است که در همه بوستر پمپ‌ها وجود آن الزامی است. در واقع شما باید همه قطعه‌ها را به کار ببرید. خراب بودن یا نبود یک قطعه به راحتی می‌تواند عملکرد کلی دستگاه را زیر سؤال ببرد. فقط نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که برای استفاده از کلکتورها در سیستم آبرسانی باید برای تأییدیه وزارت بهداشت را دریافت کنید که کلکتور شما حتماً باید گالوانیزه باشند. اگر چنین اتفاقی نیفتد، استفاده از کلکتور غیرقانونی خواهد بود.
- شیر فلکه قطعه‌ای مهم و ضروری است که کاربرد آن به منظور قطع یا وصل کردن جریان آب به است. این شیر فلکه دارای دو جنس متفاوت چدنی یا برنجی است. اینکه حالا کدام مورد انتخاب شود، بستگی به نوع کاربرد شما دارد. البته این مسئله یعنی انتخاب جنس مناسب بیشتر برای بوستر پمپ‌های دور متغیر اهمیت دارد.
- شیر یک طرفه که باید در هر بوستر پمپی استفاده شود. کاربرد این شیر برای جلوگیری از برگشت آب به الکتروپمپ است. در واقع برای برنگشتن یکباره آب به الکتروموتور که باعث خراب شدن آن می‌شود، باید از شیر یک طرفه استفاده شود. شیر یک طرفه در کنار شیر فلکه باید در کنار هم مورد استفاده قرار بگیرند.
- صافی با اینکه روی آن حساسیت زیادی نیست؛ اما یکی از قطعات ضروری است که باید مورد استفاده قرار بگیرد. از صافی برای جلوگیری از ورود ذرات معلق ریز جامد به داخل پمپ استفاده می‌شود. در بسیاری از نقاط کشور به ویژه بخش شمال، مرکزی و جنوب آب‌ها دارای املاحی هستند که ورود آن‌ها به آب و در نتیجه پمپ باعث خرابی دستگاه خواهد شد. در اوایل شاید خیلی این مسئله مهم نباشد؛ اما رسوب آن‌ها می‌تواند باعث آسیب به دستگاه شود. برای همین بهتراست که از صافی برای جلوگیری حداکثری از ورود مواد گرفته شود. البته این مسئله نباید دلیلی شود که شما سرویس سالانه بوستر پمپ را فراموش کنید.
- لرزش در تمامی بوستر پمپ‌ها چه کم یا زیاد وجود دارد. لرزشی که اگر جدی گرفته نشود می‌تواند در دراز مدت باعث آسیب به ویژه فیزیکی به ساختار پمپ شود. برای جلوگیری از این لرزش و عواقب بعد از آن، باید از لرزه‌گیری استفاده شود تا شدت لرزش را تا حد ممکن کاهش دهد. مسلماً فشار هرچه بیشتر شود، لرزش دستگاه هم افزایش پیدا خواهد کرد.
- تابلوی برق و کنترل ضروری‌ترین و پرکاربردترین دستگاه در بوستر پمپ دور ثابت است. در واقعاً اگر در خرید هیچ کدام از دستگاه ها حساس نیستید، باید در خرید و تهیه تابلو حساسیت بیشتری به خرج دهید. همانطور که در بالا هم نوشتیم، سیگنال افزایش یا کاهش فشار از تابلو برق فرستاده می‌شود و در آنجا در خصوص روشن یا خاموش کردن الکتروموتورها تصمیم گیری می‌شود.
- مخزن دیافراگمی دیگر دستگاهی است که باید برای مشخص کرد فشار لازم آب در شروع جابه جایی استفاده شود. نیرویی که از یک الکتروموتور به آب می‌رسد، کافی نبوده و از این رو آب قادر نیست تا خود را به نقطه مورد نظر برساند. در این حالت باید از مخزن دیافراگمی استفاده شود تا به کمک بوستر می‌آید. در واقع همه انواع بوسترهای پمپ دارای این نوع مخزن هستند تا با ذخیره سازی آب تحت فشار و برگرداندن آن باعث حرکت سیال درون لوله شوند.
- پرشر سوئیچ که کاربرد آن را دربالا مشاهده کرده‌اید، در بسیاری از بوستر پمپ دور ثابت امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و دستگاه مهم و ضروری است. دستگاه کنترل کننده حداقل و حداکثر فشار بوستر پمپ است. تمامی بوسترها دارای فشار حداکثر و حداقلی بوده و بیشتر یا کمتر از آن را نمی‌توان به آن‌ها اعمال کرد. پرشرهای به کار رفته در بوسترهای پمپ دو عدد بوده که یک مورد برای حداکثر و دیگری برای حداقل است. وقتی فشار مصرفی به حداکثر یا حداقل می‌رسد، سیگنال به پرشر ارسال شده و که این سیگنال به تابلو می‌رود. سپس بر اساس اطلاعات دریافت شده تصمیم گرفته می‌شود که الکتروموتورها روشن یا خاموش شوند.
- پرشر ترانسمیتر از نظر کارکرد شبیه به پرشر سوئیچ است؛ اما این نوع پرشر بیشتر در نوع متغیر کاربرد دارد. البته در بوستر پمپ دور ثابت پیشرفته از نوع حرفه‌ای‌تر استفاده می‌شود.
- مانومتر برای اندازه فشار ورودی، خروجی و تک تک پمپ‌ها استفاده می‌شود. نکته مهم و ضروری اینکه باید برای هر پمپ در بوستر پمپ دور ثابت از یک مانومتر استفاده شود.
- قطعات موجود در بوستر پمپ باید به هم وصل شوند. وظیفه وصل کردن این قطعات بر عهده اتصالات و فلنج ها است. نکته مهم اینکه تمامی قطعات بوستر پمپ برای کارکرد درست باید صورت محکم به هم وصل شوند. در صورتی که یک قطعه شل بسته شود، کارکرد دستگاه به راحتی زیر سؤال رفته و می‌تواند باعث مشکلات زیادی شود.
- شاسی اصلی که یکی از اصلی ترین قطعات مورد استفاده در بوستر پمپ دور ثابت و هر بوستر دیگری است. همه قطعات بوستر پمپ باید روی شاسی اصلی نصب می‌شوند. وظیفه شاسی اصلی این است که از ارتعاش و حرکت قطعات بوستر پمپ دور ثابت جلوگیری کند.
آیا واقعاً به بوستر پمپ دور ثابت نیاز است؟
در واقعیت اینکه همه بوستر پمپ‌ها دارای کاربردهای مخصوصی هستند. نمی‌توان از یک نوع بوستر انتظار داشت که در حوزه کاربردی دیگری به درستی فعالیت کند. به هرحال، ساختار اصلی تمامی بوسترها یکسان است؛ اما قطعات، جنس و دیگر عوامل برای هر کدام یکسان نیست و بر اساس هدف آن مشخص می‌شوند.
از آنجا که بوستر پمپ دور ثابت فشار در مقدار ثابتی نگه می‌دارد، از این رو می‌تواند بهترین گزینه برای کاربردهایی باشد که نیاز به افزایش سریع آب و ثابت نگه داشتن فشار آن دارند. بهترین کاربرد را در همان سیستم‌های آتش نشانی دارد که در بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ساختمان‌های مسکونی، اداری و کارخانه‌ها بر اساس کاربرد و هدف هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.